Mga Peste sa Kabasan ni Llorca buda Madrilejos

Mga Peste sa Kabasan

ni Richard Madrilejos buda Christian Llorca

Mga Tawo

Tyo Domeng

Alexander

Aki ni Tyo Domeng

Mga para-oma

Enot na Eksena

Tyo Domeng : Maray na aga/udto/banggi sa indo gabos. Ako si Domeng. T’yo Domeng sako an apod digdi sa samuyang barangay lalo na kan mga jovenes. Para – oma an pagkabuhay ko. Digdi nabubuhay an sakuyang pamilya. Maski duwa na sana kami kan aki ko tig aapod ko man gilayon kami na pamilya. Su agom ko pano nagadan paka akia Saro akong para – oma. Bakong karaw karaw na pagkabuhay. Saro akong para – oma. Orgullo ini kan sakuyang pamilya. Dapat maging orgullo man ini kan sarong banwaan o ciudad. Kun wara kami, magugutom kita gabos. Magugutom an mga lugar na maluto an saindang pang urualdaw na kakanon. Dapat kun para – oma ka lalo na kun sadiri mo pa an kabasan na tig ooma mo, isipon mo, na ika hade, ika sarong tawo na grabe an naitatabang sa sosyudad. An iba pano huna ninda kun para – oma ka, hababaon an estado mo sa sosyudad. Sala! Dapat iitaas mo an payo buda isuriyaw mo na “Ako sarong Para – Oma!” Kaipuhan matinios tios ka kun ika para – oma. Init, Uran, buda Paros, gabos iyan kaipuhan mo tioson. Dapat mong isuriyaw na “Ako sarong Para – Oma!”

Pero ngonian… bako na. Ako bako ng para – oma ngonian. Masarong bulan na, na dai ko na namamatian an kabasan… Dai pano akong sadiring kabasan. Sa kaitong si Don Castillo talaga an may kadsadiri kan kabasan. (Sign of the cross) Mapasa langit man tabi siya. Haloy na taon na ako an namamahala kan kabasan niya. Ako an naghahanap ki trabador, kan mga materyales na gagamiton, kan mga bagay na bagay na dapat kumpleto nganing maray buda gana pag abot kan aranihan. Tigkakatiwalaan ako ni Don Castillo buda patas ako sa gabos na mga trabador. Kaya minsan may mga nagkakadaragit sako na mga maurihon na trabador. Iusip ko tulos an kay Don Castillo. Ipahale man tulos niya an. Marayrahay an buhay buda trabaho ko kay Don Castillo hanggang siya kuwaon kan Mahal na Dios. Sa kagurangan niya naman; panahon naman nganing magpahingalo siya.

Ngonian dae na ako ki trabaho…gadan na an sakuyang amo buda an aki na nia ang nagpapadalagan kan oma ninda…..

Ikaduwang Eksena

Malaog sa eksena an aki ni Tyo Domeng

Aki : Pay! Pay! Nakapasar ako sa kurso na tig take ko…..madadagos na an sakuyang pangarap na maging nurse….

Tyo Domeng : Iyo Nhe?.....Maray! Mataibay ka talaga…..

Aki : Sa masunod na semana maasikaso na ako kan mga requirements na kaipuhan… maklase ako buda magigin saro akong nurse sarong aldaw….

Tyo Domeng : Iyo! Maklase ka buda magigin saro kang Nurse…..

Aki : Sige tabi, Pay maduman nguna ako sa tindahan ta mabakal ki bagas na sasapnaon….

Paghale kan aki nagparahurop hurop si Tyo Domeng kun papano nya papaklasihun an saiyang aki sa sitwasyon nin buhay ninda ngonian.

Ikatulong Eksena

Tyo Domeng : Pano ko daw papaklasihun an sakuyang aki sa arog kaining sitwasyon nin buhay mi…. wara na ako ki trabaho … pero gusto ko makakaklase siya … iyo na lang ito an puede ko na maitao sa iyang pamana …..

Malaog si Alexander.

Alexander : Domeng, musta na? Anu na lamang an buhay buhay ta dyan? Nadangog ko na nakapasar daw su aki mo sa kurso na Nursing…

Tyo Domeng : Iyo ngani …. nakapasar siya … an problema ko ngonian kun papano ko siya papaklasihun. (Sasabihon niya ini sa saiyang sadiri.) Abu kong mangutang saiya … makasupog … matapos nia akong haliun sa trabaho ngonian mahagad ki tabang … dae na sana !

Alexander : Ano, Domeng gusto mo ki kwarta? .... Gusto mo mag utang?.... Dakol ako ki kwarta …

Tyo Domeng : Dae na! ... kaya ko man ini … mahanap na lang ako sa iba….

Alexander : Domeng, Domeng, Domeng … paghurop huropan mo … sa mga panahon na ini dipisil ka makahanap ki mauutangan maski trabaho … dakol saimong dagit na may mga kadsadring kabasan por dahil sa karahayan kan boot mo kan panahon ni Paderes. Ika baga an “kanang kamay” ni Don Castillo, an nagadan ko nang ama… Sayang man kun dae makakaklase an saimong aki… matali pa man siya ….

Tyo Domeng : (naghurop hurop)

Alexander : O hala … mahale na ako …

Madale ng makaluwas si Alexander kan bigla siyang inapod ni Domeng.

Tyo Domeng : Alexander … iyo, minatugot na ako … mautang ako saimo… Pira man an porsyento an interes? ....

Alexander : Aw… maray ta gusto mo palan …. Diyes porsyento an interest … buda igwa pa akong sarong kondisyon … Matrabaho ka gilayun sako….

Tyo Domeng : Iyo? .... matrabaho ako gilayun saimo?..... Mabalos! Mabalos! .... Mapapaklase ko na an sakuyang aki …

Alexander : (Ma ulok ini nin patraydor.) Gigibuhon mo an gusto ko buda susunudon mo an ipapagibu ko … manungod sa pig aaning bagas an ipapagibu ko saimo …

Tyo Domeng : Sa bagas?.... Ano kaito?...

Alexander : Sa kada aanihun na sangatos na sako nin bagas an sampulo kaito itatago ta buda an ipaparam mo sa mga para oma nubenta sana an nakua ta nganing diit an gastos ta pero dakol na ganansiya. Uso an sa luwas kan Bikol …

Tyo Domeng : Pero … kaherak man kan mga para oma…..lulukuhon ta sinda…nagtirios na ngani sinda tapos …

Alexander : Maklase an aki mo o dai?!

Tyo Domeng : Pero an mga para oma …

Alexander : An hapot ko an simbagun mo!

Doming : Maklase an aki ko……

Alexander : Dae na ki dakul na pugawak … sa masunod na aldaw magduman ka na sa harong buda gibuhon mo an pinapagibu ko …

Ikaapat na Eksena

DANCE DRAMA -Ipinapahiling an karatan sa panloloko sa mga para oma

Ikalimang Eksena

Tyo Domeng : Alexander… Alexander… Kaipuhan kun maray an tabang mo. Pwede mangutang saimo giraray? .... An aki ko igwa ki hilang na cancer … kaipuhan na maipabulong siya …

Alexander : Oi, Domeng … dae kan supog! Dai mo pa ngani nababayadan so dati mong utang tapos ngunian ma utang ka na naman… maray ngani ta dae taka dyan tig sisingil. Bayadan mo mona so dati mong utang bago taka pa utangun gilayon…. Humale ka digdi!

Ikaanom na Eksena

Malaog an aki ni Domeng na tatakluban ki itom na tela. (Showing that his daughter was dead. Use pantomime to show the burial of his daughter.)

Ikapitong Eksena

Tyo Domeng : (May darang tabak) Alexander! Alexander! Lumuwas ka dyan … Demonyo ka!... Rinaoot mo an buhay ko su aki ko, iyo an nagdusa… Gagadanun taka…

Alexander : (Maluwas ini buda inarapod an mga para oma.) Nahiling nindo ang tawong yan?...Traydor an! Dae na naherak saindo … tigpara loko kamo kaan … hinabas nia an mga bagas buda kamu an pigpapatios nia … huni tig saranribo kamo nganing makatabang lamang sa pang uru aldaw nindo. (Mahale na sa eksena si Alexander.)

Para oma 1 : Traydor ka … pag huna mi tatabangan mo kami ta kapareho mo kami para oma … dae palan … tig loko loko buda traydor ka palan … nagtitios na ngani kami ipatios mo pa kami ki maray……

Para oma 2 : An arog saimo kaipuhan gadanun….

Ginadan si Domeng. Pakatapos gadanun ini, nagharale na an mga para oma.

Ikawalong Eksena

Alexander : (Sa demonyong ulok.) An kaherak herak na Domeng … nasaruan ko … Mayamanon na naman ako … Sumalangit nawa an saiyang kaluluwa … (Siging ulok mantang nagsisigarilyo… makapirang minuto kinapos siya sa paghangos buda nagadan man).